Saul and the Witch of Endor, Jacob Cornelisz van Oostsanen, 1526

Title(s)

Saul and the Witch of Endor

Object type

• painting

Object number

SK-A-668

Inscriptions / marks

• signature, upper left, on a banderole: ‘leest Regum j[...] ghescreven // [...] Saul tot tovery heeft gehev.. // Samuel te verwrecke qua. hij te sne.ven’ (Read 1 Kings [...] written […] Saul yielded to sorcery. By disturbing Samuel in his sleep of death he himself lost his life)
• signature, upper left, on a banderole: ‘Saul cu[m] duob [v]iris ignoto habitum endorem adit:[...] consulturus pythonem // sup evetu[...] belli Q [...] ei erat adusus philisteos [...]Porro aia [...] Samuelis iussu // numinis ad colloqium [?] elicit r [?] q [?] et regis et triu [?] liberou iteritu [?] pnutiat [?] i regu [...] // 28’ (Saul disguised himself and went with two men to Endor to consult the witch there about the outcome of the war that he was to fight with the Philistines. There, through the power of sorcery, Samuel’s shade is conjured up for a pronouncement. He predicts the fall of the king and of his three sons. 1 Kings 28)
• signature and date, lower centre on a cartellino: ‘Aº 1526 noveb. 29 // I. A.’
• signature, on the witch’s cap: ‘pitonissa // Saulis’ (Saul’s witch)
• signature, on Samuel’s gravestone: ‘Sepulchu[.] // Samuelis’ (Samuel’s grave)
• signature, on the albarello: ‘MAL (Evil)’

Description

Saul bij de heks van Endor. Links zit de heks op een uilentroon, bezig met toverkunsten binnen een magische cirkel. Een sater houdt het toverboek open. Rechts proeven vier vrouwen met twee bokken van de brouwsels. Uiterst rechts een duivel met een lier. Door de lucht vliegen heksen en duivels. Links koning Saul bij de woning van de heks. In het midden de ruïne van een boog waardoorheen de profeet Samuel en de zelfmoord van Saul is te zien.

Artist

• painter: Jacob Cornelisz van Oostsanen

Place

Amsterdam

Dating

1526

Physical features

oil on panel

Material

• panel
• oil paint (paint)

Measurements

support: height 85.5 cm × width 122.8 cm
painted surface: height 87 cm × width 121.6 cm
frame: height 104.2 cm × width 138.9 cm × thickness 5 cm

What

• Saul with the witch of Endor
• witch(es), sorcerer(s) at work
• Saul's death

Acquisition

purchase 1879

Copyright

Public domain

Provenance

• Jacob Cornelisz van Oostsanen (ca. 1470-1533) : de Renaissance in Amsterdam en Alkmaar, p. 64, 120-121, 278-279, afb. 7.3, U4.1, U4.2, cat.nr. 57
• Religion, the supernatural and visual culture in early modern Europe : an album amicorum for Charles Zika, Jennifer Spinks, Dagmar Eichberger, Charles Zika, p. 127, fig. 6.1 en omslag
• 1100-1600, Reinier J. Baarsen, Frits Scholten, cat.nr. 58
• 1100 - 1600, Reinier J. Baarsen, Frits Scholten, cat.nr. 58
• Living memoria : studies in medieval and early modern memorial culture in honour of Truus van Bueren, Rolf de Weijert, Truus van Bueren, p. 347-363
• Nederlandse kunst in het Rijksmuseum 1400-1600, Reinier J. Baarsen, Jan Piet Filedt Kok, Ger Luijten, Hendrik Willem van Os, Frits Scholten, cat.nr. 42
• All the paintings of the Rijksmuseum in Amsterdam : a completely illustrated catalogue : first supplement: 1976-91, p. 48
• Kunst voor de beeldenstorm : Noordnederlandse kunst 1525-1580 [ : 1 1986b], Willy C. Halsema-Kubes, Willy Halsema-Kubes, Wouter Theodoor Kloek, cat.nr. 20
• All the paintings of the Rijksmuseum in Amsterdam : a completely illustrated catalogue, p. 176
• Naakte vrouwen, goed en slecht : bloot met een boodschap, Judikje Kiers
• De vroege Nederlandse schilderkunst in het Rijksmuseum, afb. 25