Rijksmuseum publiceert boek over geweld op 17de-eeuwse Nederlandse maritieme schilderijen
Publicatiedatum: 15 december 2021 - 14:30
Exploderende schepen, rondvliegende hoofden, gebroken ledematen: de collectie van het Rijksmuseum bevat de meest expliciet gewelddadige schilderijen van 17de-eeuwse maritieme oorlogsvoering. Historicus Michel van Duijnen onderzocht het geweld op vroegmoderne maritieme schilderijen in het kader van zijn Johan Huizinga Fellowship bij het Rijksmuseum. In zijn onderzoek laat Van Duijnen zien hoe bloedige maritieme schilderijen niet alleen samenhangen met een wens van de jonge Republiek om haar eigen macht tentoon te stellen, maar ook voortkomen uit de volkscultuur waarin de verbeelding van geweld een grote rol speelt. Zijn boek Studies in History: Flying Heads and Snapping Limbs. Imagining Violence at Sea in Early Seventeenth-Century Dutch Maritime Art is nu verkrijgbaar in de Rijksmuseumwinkel en boekhandels in heel Nederland.
Het Johan Huizinga Fellowship is mogelijk dankzij een bijdrage uit het Johan Huizinga Fonds/Rijksmuseum Fonds.
Geweld op vroegmoderne schilderijen
De baanbrekende Nederlandse maritieme schilders uit de vroege 17de eeuw toonden een levendige belangstelling voor het extreme geweld waarmee oorlog op zee gepaard ging. Succesvolle schilders als Hendrick Vroom, Cornelis Claesz van Wieringen en Adam Willaerts schilderden allen bloederige taferelen met brekende armen, rondvliegende lichaamsdelen en uiteengereten torso's. Omdat deze expliciete details alleen zijn te vinden in dure commissiewerken geven ze een uniek inzicht in de opkomst en het zelfbeeld van de elite van de 17de-eeuwse Republiek. Voor deze elite was geweld vooral een beeldtaal waarmee zij hun soevereine macht en prille onafhankelijkheid wilden onderstrepen. Tegelijkertijd sluiten de schilderijen naadloos aan op een brede volkscultuur waarin de verbeelding van geweld niet alleen een politieke, maar ook een goddelijke en een humoristische inslag kon hebben.
Studies in History
Dit is het derde deel in de serie Rijksmuseum Studies in History waarin de resultaat van onderzoek, in het kader van de Johan Huizinga Fellowship, wordt gepresenteerd. Deze fellowship is onderdeel van een breder Rijksmuseum Fellowship programma dat de afgelopen jaren met steun van partners is opgezet om het Rijksmuseum toegankelijker te maken voor jonge onderzoekers en de collectie vanuit nieuwe perspectieven te bestuderen.
Over de auteur
Michel van Duijnen is historicus gespecialiseerd in de beeldcultuur van geweld in de vroegmoderne tijd. Zijn proefschrift, A Violent Imagination: Printed Images of Violence in the Dutch Republic 1650–1700 (Vrije Universiteit Amsterdam, 2019) ging over de rol van geweld in de laat zeventiende-eeuwse Nederlandse prentcultuur. In 2019–2020 was Van Duijnen Johan Huizinga Fellow in het Rijksmuseum Amsterdam, waar hij geweld op maritieme schilderijen onder de loep nam. Momenteel is hij werkzaam als adviseur onderzoek en beleid bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
Onmisbare steun
Het Rijksmuseum is dankbaar voor alle vormen van steun die het ontvangt. Meer dan ooit is duidelijk dat subsidie van de overheid, bijdragen van het bedrijfsleven en fondsen, schenkingen, nalatenschappen en Vrienden essentieel zijn en blijven voor het Rijksmuseum.
.jpg?c=c8370ea3a0a7d611ed0e05494827b3a5580db181918f594e4727e744c226f2dd){kind=link}