Vermeer schilderde Melkmeisje over

AD - Donderdag 8 september 2022, 11:20u

Nieuw onderzoek naar het Melkmeisje van Johannes Vermeer (1632-1675) laat zien welke aanpassingen de schilder ooit heeft aangebracht. Zo is een rek met kannen ontdekt achter het melkmeisje en had de schilder op de voorgrond eerst een vuurmand gemaakt, wat hij later beiden heeft overgeschilderd.

Eerder was al wel bekend dat hij oorspronkelijk meer voorwerpen op het beroemde doek had geschilderd, maar het bleef tot nu toe onduidelijk wat precies. Met de nieuwste technieken wordt het schilderij uit circa 1660 momenteel opnieuw onderzocht in aanloop naar de grootste expositie ooit van het werk van Vermeer in het Amsterdamse Rijksmuseum.

De eerste resultaten daarvan werden donderdag gedeeld en geven meer inzicht in Vermeers artistieke keuzes. ,,Het schilderij is geliefd bij mensen over de hele wereld”, zei onderzoeker Annelies van Loon. ,,Het is miljoenen keren gereproduceerd op mokken, t-shirts en nog veel meer. Je zou denken dat dit iconische schilderij geen geheimen meer had voor ons.”

Maar met de meest geavanceerde technieken - die ook worden gebruikt voor de restauratie van de Nachtwacht - zien de onderzoekers toch meer over hoe het schilderij oorspronkelijk tot stand kwam. Zo is een rek met kannen ontdekt achter het melkmeisje en had de schilder op de voorgrond eerst een vuurmand gemaakt, wat hij later beiden heeft overgeschilderd. Ook troffen de onderzoekers een onderschets aan met zwarte verf, wat duidelijk maakt dat de schilder zijn voorstelling eerst vlug opzette voordat hij overging tot de details. Volgens Gregor Weber, hoofd beeldende kunst bij het Rijksmuseum, geeft dit een beter beeld van zijn techniek die ‘altijd iets raadselachtigs’ had.

Ook andere schilderijen onderzocht

Niet alleen het Melkmeisje is onderwerp van onderzoek, ook andere schilderijen van Vermeer worden momenteel onder de loep genomen door een team van het Rijksmuseum, het Mauritshuis en de Universiteit van Antwerpen.

De expositie met 27 schilderijen vanuit de hele wereld is vanaf 10 februari tot en met 4 juni volgend jaar te zien. Museumdirecteur Taco Dibbits verwacht dat het de laatste keer is dat er zoveel werken van de schilder samenkomen. Het gehele oeuvre van Vermeer bestaat uit zo’n 35 doeken. Dat niet alle werken kunnen worden getoond heeft onder meer te maken met kwetsbaarheid van sommige doeken, in een testament vastgelegd verbod om het schilderij te laten reizen en het nog altijd missende werk dat in 1990 in Boston werd gestolen.

Vanwege de verwachte belangstelling uit binnen- en buitenland is de kaartverkoop vandaag al begonnen.