Landschappen

In de middeleeuwen en renaissance waren landschappen op schilderijen vaak het decor voor Bijbelse taferelen, zoals Jan van Scorels schilderij Bathseba laat zien. In de late 16de en vooral in de 17de eeuw ontwikkelde het landschap zich tot een zelfstandig thema. De landschappen uit deze periode vormen een aanzienlijke groep binnen de schilderijenverzameling. Het genre kende allerlei specialismen, zoals het zeegezicht, het stadsgezicht en het winterlandschap. Uit die laatste categorie beheert het Rijksmuseum prachtige werken van Hendrick Avercamp. Onder anderen Jan van Goyen maakte opvallend monochrome landschappen: in één kleurtoon. Van zijn Hollandse, weidse uitzichten, bevinden er zich zo’n 15 in de Rijksmuseumcollectie.

Een ander zwaartepunt vormt het werk van italianisanten zoals Jan Asselijn en Jan Both, die zich lieten inspireren door het landschap tijdens hun Italië-reizen. Navolgers, bijvoorbeeld Aelbert Cuyp, lieten het Hollandse landschap baden in een warm, gouden licht. Hoe anders is het heldere daglicht op de schilderijen van de 19de-eeuwse Haagse School-schilders, die met onder anderen Hendrik Weissenbruch en Paul Joseph Gabriël in de collectie zijn vertegenwoordigd.