Hout

Ongeveer 250 uit hout gesneden beelden omvat de collectie westerse beeldhouwkunst van het Rijksmuseum. Merendeels uit de middeleeuwen, met als vroeg voorbeeld de ontroerende Petrus in berouw van de anonieme Brusselse Meester van Hakendover uit circa 1425.

De meeste houtsculpturen zijn gemaakt in de Nederlanden en Duitsland. Ondanks hun verfijning waren ze doorgaans gepolychromeerd: voorzien van een grondlaag met een kleurige beschildering. Later is deze laag vaak beschadigd geraakt, overschilderd of bewust verwijderd, zoals bij de zes onderdelen van het Bossche Maria-altaar door Adriaen van Wesel. Het Rijksmuseum beheert echter ook stukken met originele polychromie, bijvoorbeeld de schitterende laat-15de-eeuwse Geboorte van Christus door Hans Kamensetzer uit Straatsburg.

Vanaf de 16de eeuw trad geleidelijk een smaakverandering op en bleven houten beelden vaker ongekleurd. Daarvan getuigen de vroeg-16de-eeuwse gebedsnoten met hun adembenemende priegelvoorstellingen, de minuscule Heilige Familie van Jan III van Doorne en Artus Quellinus’ innemende Hazewindhond.