De collectie van ongeveer 500 zakhorloges dankt het Rijksmuseum vooral aan legaten en schenkingen van particulieren. Tot diep in de 18de eeuw kende Nederland een eigen horlogeproductie, die aanvankelijk tot de beste van Europa behoorde. Het Rijksmuseum bezit hiervan bijzondere voorbeelden, zoals een ovaal reishorloge met twee miniatuurportretten van de 17de-eeuwse Haagse uurwerkmaker Salomon Coster en een horloge met gouden kast van de Amsterdamse goudsmid Thauvet Beslay.
Daarnaast was Nederland afzetgebied voor de grote internationale centra in Engeland, Zwitserland en Frankrijk, die goedkoper en op grotere schaal werkten. Ook uit deze landen biedt de horlogecollectie vele hoogtepunten, waaronder een in Parijs vervaardigd horloge met geëmailleerde voorstellingen ter gelegenheid van het huwelijk van Willem II en Maria Stuart in 1641.
Een horloge functioneerde behalve als tijdsinstrument ook als sieraad. Zowel mannen als vrouwen droegen het: om de hals, aan een gordelriem of aan een vestzakketting. Vandaar dat voor horlogekasten vaak dezelfde materialen en versieringstechnieken zijn gebruikt als voor sieraden.
