Rijksmuseum maakt zich op voor grote Frans Hals tentoonstelling
16 februari – 9 juni 2024
Publicatiedatum: 30 november 2023 - 13:30
Op 16 februari 2024 opent in het Rijksmuseum de tentoonstelling Frans Hals, met circa vijftig van de beste werken van de Haarlemse meester uit internationale topcollecties.
Door zijn losse, impressionistische manier van schilderen wordt Frans Hals gezien als één van de meest vernieuwende schilders van de 17de eeuw. Of het nu statige regenten waren, vrolijke muzikanten of lachende kinderen, met zijn ongeëvenaarde talent en lef verbeeldde hij ze zo levendig dat het bijna lijkt alsof ze echt ademen.
De tentoonstelling Frans Hals is georganiseerd in samenwerking met de National Gallery London en de Gemäldegalerie, Staatliche Museen zu Berlin, en met speciale medewerking van het Frans Hals Museum in Haarlem.
Alleen in Amsterdam zijn het nooit eerder uitgeleende Feestmaal van de officieren van de Sint-Jorisschutterij uit 1616, en de Regentessen van het Oudemannenhuis uit ca. 1664 (beiden Frans Hals Museum), Lachende Vissersjongen, ca. 1630 uit een privécollectie en Lachende Jongen, ca. 1625 uit het Mauritshuis te zien.
Dankzij een historisch besluit van de Wallace Collection in Londen om werken uit te lenen, keert een van Hals’ bekendste schilderijen, De lachende cavalier uit 1624, sinds 1870 voor het eerst terug naar Nederland.
Frans Hals krijgt voor het eerst het hoofdpodium in het Rijksmuseum, slechts 15 minuten met de trein van Haarlem verwijderd, de stad waar hij werkte, leefde en stierf. Met een wandeling door Haarlem, een bezoek aan het Frans Hals Museum en aan de familiegraven in de St. Bavokerk, kan de bezoeker de nog dichter bij Frans Hals komen.
Frans Hals is te zien in de Philipsvleugel van het Rijksmuseum. Een starttijd is nodig. Reserveren via www.rijksmuseum.nl.
Meester van de levendigheid en lach
Frans Hals (Antwerpen 1582/1584–Haarlem 1666) stelde zich ten doel zo overtuigend mogelijk een levend mens weer te geven. Hij ging daarbij weloverwogen en met lef op zoek naar een eigen stijl die volstrekt origineel was binnen de Nederlandse 17de-eeuwse schilderkunst. Hals koos voor een snelle penseelvoering die zijn geportretteerden een ongekende beweeglijkheid gaf. Als een van de weinige kunstenaars van de Westerse kunstgeschiedenis slaagde Hals erin mensen te schilderen die glimlachen en lachen, een uitdaging die door de meeste schilders uit de weg werd gegaan omdat het zo moeilijk was. Het Rijksmuseum gaat in de tentoonstelling in op de identiteit van de afgebeelde personen en hun de leefwereld, waardoor zij nog meer tot leven komen. Zo moet Malle Babbe een bekend figuur in de straten van Haarlem zijn geweest, en was zijn Pekelharing vermoedelijk een Engelse acteur die met een toneelgezelschap door Nederland toerde.
Terug op het podium
In zijn eigen tijd werd Frans Hals gezien als een baanbrekend vernieuwer vanwege zijn originele stijl en techniek, die alleen werd geëvenaard door schilders als Rembrandt in Nederland en Velázquez in Spanje. Hij was een veelgevraagd portrettist, die niet alleen rijke Haarlemse burgers tot zijn klantenkring mocht rekenen maar ook die uit andere Hollandse steden. Hals’ werk raakte in de loop van de 18de eeuw langzaam in vergetelheid. Het duurde tot de tweede helft van de 19de eeuw om, net als Vermeer, te worden herontdekt door de Franse kunstcriticus en journalist Théophile Thoré-Bürger (1807-1869). Tot in de jaren zestig van de 20ste eeuw sprak men van Rembrandt, Vermeer én Frans Hals als ‘de grote drie’ van de 17de-eeuwse Nederlandse schilderkunst. Daarna verslapte de aandacht voor hem zienderogen. De laatste grote overzichtstentoonstelling was in 1989 en 1990 bij The Royal Academy of Arts in Londen, het Frans Hals Museum in Haarlem en The National Gallery of Art in Washington te zien was. Tijd voor het Rijksmuseum om Hals na ruim dertig jaar weer op het podium te zetten en aan een nieuwe generatie te tonen hoe grensverleggend hij was.
Voorloper van het impressionisme
De zeer losse penseelstreek is altijd gezien als het meest onderscheidende kenmerk van Hals’ kunst. Met recht kan hij de voorloper van het impressionisme genoemd worden. Met zijn virtuoze toets beïnvloedde hij schilders als Gustave Courbet, Édouard Manet, James McNeil Whistler, Claude Monet, Max Liebermann, Vincent van Gogh en John Singer Sargent. Vrijwel allemaal kwamen zij naar Haarlem om zijn portretten en schuttersstukken te bewonderen.
Bruiklenen
De tentoonstelling Frans Hals toont belangrijke werken uit zijn oeuvre, dat tegenwoordig nog uit zo'n ca. 200 werken bestaat, zoals de Lachende Cavalier (1624, Wallace Collection, London), Catharina Hooft met haar min, ca. 1619/20) en Malle Babbe, ca. 1640 (beiden Gemäldegalerie, Berlin), Familie in een landschap, ca. 1646 (Museo Nacional Thyssen-Bornemisza, Madrid), Jonge vrouw met een uitstalling van groente en fruit, 1630, (Privécollectie) en De luitspeler, ca. 1623 (Musée du Louvre). Het Frans Hals Museum in Haarlem leent maar liefst vier schutters- en regentenstukken uit. Hals' vroegste schuttersstuk Feestmaal van de officieren van de Sint-Jorisschutterij (1616, Frans Hals Museum) heeft Haarlem nog nooit verlaten.
Thematische aanpak
In vergelijking tot de National Gallery Londen en de Gemäldegalerie in Berlijn, waar de Frans Hals-tentoonstelling respectievelijk voor en na Amsterdam te zien is, kiest het Rijksmuseum voor een thematisch aanpak in plaats van een chronologische. De 10 zalen van de Philipsvleugel zijn gewijd aan portretten en pendanten, lachen, familie, kleine werken, en schuttersstukken.
Samenstelling en vormgeving
Frans Hals is samengesteld door de Rijksmuseumconservatoren 17de -eeuwse Nederlandse Schilderkunst Friso Lammertse en Tamar van Riessen in samenwerking met Bart Cornelis van The National Gallery London. De Franse architect en ontwerper Jean-Michel Wilmotte maakt het tentoonstellingsontwerp. De grafische vormgeving en de bijbehorende publicaties worden verzorgd door de Nederlandse ontwerper Irma Boom.
Publicatie Frans Hals
Auteurs: Bart Cornelis, Friso Lammertse, Justine Rinnooy Kan, Jaap van der Veen
Nederlandse en Engelse editie, 224 pagina’s
NL ISBN 978 94 9266 043 5 (softcover), ENG ISBN 978 94 9266 044 2 (softcover)
Prijs: 35 euro
Uitgave ism The National Gallery, London en Hannibal Books, Veurne
Programma's
- Online ontdekkingstocht, zoomt in op leven en werk met verhalen en ultrahoge resolutie beelden (in navolging van de succesvolle website Dichter bij Vermeer)
- Audiotour ingesproken door de Vlaamse acteur Tom Waes
- Podcast met presentator Janine Abbring en conservatoren Friso Lammertse en Tamar van Riessen
- Rondleiding NL/EN, gebarentaal, voor slechtzienden en prikkelarm
- Familiepakket met doe en -vraagopdrachten
- Creatieve activiteiten voor kinderen
- Workshop Portretschilderen zoals Frans Hals
- Lezing laatste zondag van de maand
- Leskaarten voor het VMBO en VO i.s.m. Thieme Meulenhoff
Meer informatie:
Onmisbare steun
De tentoonstelling Frans Hals wordt mede mogelijk gemaakt door Ammodo, Rijksmuseum International Circle, Rijksmuseum Patronen en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Het Rijksmuseum is dankbaar voor alle vormen van steun die het mag ontvangen. Subsidie van de overheid, bijdragen van het bedrijfsleven en fondsen, schenkingen, nalatenschappen en Vrienden zijn essentieel voor het Rijksmuseum.
Frans Hals tentoonstellingen
The National Gallery Londen van 30 september 2023 – 21 januari 2024
Rijksmuseum 16 februari – 9 juni 2024.
Gemäldegalerie, Staatliche Museen zu Berlin, van 12 juli 2024 – 3 november 2024
Beeld: De luitspeler, Frans Hals ca. 1623. Musée du Louvre, Parijs
Deze tekst is een aangepaste versie van het bericht van 27 juli 2023.