Al in de 16de eeuw konden deze vrouwen zelfstandig naam maken als kunstenaar. De 10 werken hier tonen hun vakmanschap en ambitie.
Horatius Cocles in de Tiber
Diana Mantuana
Dit jeugdwerk van Diana is gebaseerd op een fresco van Giulio Romano in Palazzo Te, Mantua. Diana leerde graveren van haar vader, maar die lessen omvatten geen anatomie of perspectiefleer. Dat is hier duidelijk te zien aan de te korte onderbenen en onmogelijke constructie van de brug. Het was dan ook geen gemakkelijke opgave om dit tafereel te reproduceren: het fresco was aangebracht in de hoek van een gewelf. Als we kijken naar haar technische vaardigheid (de beheersing van de burijn) blijkt daaruit duidelijk haar talent voor graveren. Dit werd ook opgemerkt door kunstenaarsbiograaf Vasari in De Levens (1568).
Doornuittrekker
Diana Mantuana
In 1581 woonde Diana al enige tijd in Rome en had ze zich als graveur verder ontwikkeld. Dit hier is de doornuittrekker, een beeld uit de klassieke oudheid dat veelvuldig door kunstenaars is nagetekend en in prent is uitgebracht. Diana nam de gravure van Cornelis Cort als voorbeeld en weet daar in haar reproductie heel dicht in de buurt te komen.
Edelmoedigheid van Scipio
Diana Mantuana
De zittende man is Scipio Maior, een Romeins generaal die ten tijde van de tweede Punische Oorlog (218-202 v. Chr.) de Spaanse stad Cartagena had ingenomen. Het verhaal dat hier verteld wordt is dat van een gevangen genomen vrouw die ‘edelmoedig’ werd teruggegeven aan haar verloofde. In de renaissance een bekend thema, dat Diana en Barbara beiden hebben afgebeeld.
Leto na de geboorte van Apollo en…
Diana Mantuana
In de renaissance heerste de opvatting dat alleen mannen in staat waren kunst te creëren. Vrouwen zouden daarentegen enkel goed zijn om kinderen te baren. Met slim woordgebruik betwistte Diana deze opvatting. In haar opschriften gebruikte ze herhaaldelijk de woorden ‘weer aan het licht brengen’ – destijds metafoor voor geboorte – en claimde zo een rol in de wedergeboorte van de artistieke creaties van haar mannelijke collega’s. Middels haar reproductiegrafiek bracht zij immers Giulio Romano’s kunstwerken dichter bij de mensen die daar anders nooit toegang zouden hebben gehad. Het mythologische tafereel op deze prent verbeeldt de geboorte van Apollo en Diana, kinderen die door Jupiter zijn verwekt bij de godin Latona. Jupiters echtgenoot Juno gunde Latona geen plek om veilig te bevallen van de tweeling. Uiteindelijk beviel Latona op het onherbergzame eiland Delos. Dit verhaal is zelden uitgebeeld in de kunst. Diana Mantuana volgde het ontwerp van Giulio Romano, maar voegde zelf ook elementen toe - zoals de bladeren boven het tentdoek - en versterkte daarmee de krachtige driehoekscompositie.
Christus en de overspelige vrouw
Diana Mantuana
In het jaar na Diana’s overlijden werd deze prent opnieuw uitgegeven als eerbetoon aan haar prentkunst. Met zijn inscriptie in het midden benadrukte uitgever Antonio Caravano dat het hier om een gegraveerd werk van Diana Mantuana gaat. Diana zelf had haar naam al twee keer op de prent vermeld: in haar signatuur links en in de aan de hertogin van Mantua opgedragen tekst rechts.
Rebecca and Eliezer at the Well
Barbara van den Broeck
Met behulp van een burijn bracht Barbara van den Broeck de getekende ontwerpen van haar vader over op een koperplaat. In vergelijking met zijn tekeningen valt op dat Barbara in haar proces veel zelf toevoegde. Deze gedetailleerde voorstelling toont haar verfijnde graveertechniek. Met een gevarieerd lijnenpatroon bracht ze subtiele licht- en schaduwwerking aan en slaagde ze erin volumes overtuigend weer te geven. Zij verhief het schetsmatige ontwerp tot een voltooid kunstwerk, hier te zien in proefdruk, net voordat hij officieel met signaturen werd uitgegeven.
Grootmoedigheid van Scipio…
Barbara van den Broeck
Toen de Spanjaarden in 1585 Antwerpen opnieuw innamen ontvluchtte Barbara de stad samen met haar echtgenoot Daniel van den Queborn. Ze verbleven een tijdje in Middelburg en vertrokken later naar Den Haag, waar Daniel als hofkunstenaar voor de Oranjes mocht werken. Niet lang daarna overleed hij. In de jaren daarna zijn Barbara's prenten met enige regelmaat opnieuw uitgegeven. De grootmoedigheid van Scipio was één van deze prenten. Op een klein bordje aan de staf in het midden staat het jaartal 1608, het jaar van deze herdruk door Hendrick Hondius. Net als Barbara was Hendrick gevlucht uit Antwerpen en in Den Haag neergestreken. De door Barbara gegraveerde platen werden door hem opnieuw uitgegeven, maar niet voordat hij er eerst voor zorgde dat haar naam er overal duidelijk op stond.
Inname van Carthago
Barbara van den Broeck
Deze veldslag kan gezien worden als pendant van de door Barbara gesigneerde prent Grootmoedigheid van Scipio. Inhoudelijke en stilistische verwantschap duiden erop dat Barbara ook deze prent gemaakt heeft. Toch is haar werk de geschiedenis in gegaan onder de naam van Crispijn van de Passe, foutievelijk toegevoegd door de nog onbekende uitgever van deze herdruk. Op een eerdere staat - tegenwoordig te vinden in de Koninklijke Bibliotheek van Brussel - zien we enkel Barbara's vader op de prent als inventor van deze compositie.
Laatste oordeel
Barbara van den Broeck
Voor deze indrukwekkende verbeelding van Het Laatste Oordeel baseerde Barbara van den Broeck zich op een schilderij van haar vader. Voorstellingen van dit belangrijke Bijbelse thema waren populair en dergelijke monumentale prenten, die bij wijze van altaarstuk aan de muur konden worden gehangen, dienden een devotioneel doel. Door het Bijbelcitaat in drie talen onder de prent te plaatsen werd slim ingezet op een breed publiek.
Discover the possibilities of masterpieces