Onderzoekers van Operatie Nachtwacht hebben een tot nog toe onbekende loodhoudende impregnatielaag ontdekt op De Nachtwacht (1642) van Rembrandt. Deze laag zit nog onder de grondlaag. Rembrandt bracht deze laag waarschijnlijk aan om de duurzaamheid van zijn schilderij te verbeteren. Hij wist dat zijn schilderij aan de binnenzijde van de (vochtige) buitenmuur van de grote zaal van de Kloveniersdoelen in Amsterdam zou komen te hangen.
Bescherming
Een loodrijke olie-impregnatie beschermt beter tegen vocht en schimmel dan de lijmlaag die gebruikelijk op het canvas werd aangebracht. Deze methode werd al in de zeventiende eeuw beschreven, maar is nog nooit gevonden in de schilderijen van Rembrandt of zijn tijdgenoten. Het benadrukt Rembrandts inventieve manier van werken, waarbij hij niet terugschrok voor het gebruik van nieuwe technieken.
Technieken
De laag werd aangetoond door het gebruik van meerdere technieken. Er werd onderzoek gedaan naar een verfmonster bij een deeltjesversneller, de PETRA III-synchrotron van DESY in Hamburg. Ook werden beelden verzameld met het gebruik van niet-invasieve beeldtechnieken in de Eregalerij van het Rijksmuseum. Met de deeltjesversneller werd aangetoond dat er een loodhoudende laag onder de verf aanwezig was.
Halfronde kwaststreken
De loodkaart die was verkregen met de Macro-XRF scanner laat zien dat deze laag aanwezig is in het hele schilderij en lijkt te zijn aangebracht met grote halfronde kwaststreken. Zelfs een afdruk van het oorspronkelijke spanraam waarop het doek werd gespannen toen de preparatielagen werden aangebracht, is zichtbaar in de loodverdelingskaart (zie rode kaders).
Dit onderzoek is onderdeel van Operatie Nachtwacht en wordt uitgevoerd in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam, de Universiteit Utrecht, de Universiteit van Antwerpen en DESY.
